Merhaba arkadaşlar, şuana kadar form elementlerini ve bunları düzene koymayı basit bir şekilde işledik. İlerleyen zamanlarda bunları ileri seviye olarak detaylı bir şekilde işleyeceğiz ama bunları size basit bir temel oluşturup programcılığa hızlı giriş yapabilmeniz için en basit haliyle ve sadece şuanlık bilmeniz gereken kısmını yazdım. Bugün artık PHP’ye giriş yaparak php dili ile programlama yapmaya başlayacağız, Php’deki yolculuğumuz Html kodları kadar kısa olmayacak ve bu yolculuk arasında zaman zaman yine gerekli html bilgilerini sizlere aktaracağım, böylece php öğrenirken gerekli html bilgisini de almış olacaksınız. Size bugün php kullanabilmeniz için gerekli temel bilgiyi vermekle işe başlayacağım.
İlk başta iki terim ile tanışmalısınız;
- Sunucu: Dosyalarımızın bulunduğu, internete açık bilgisayarlardır. Bu bilgisayarlar hosting dediğimiz barındırma hizmeti veren bilgisayarlar tarafından bizim web kodlarımızı okuması üzerine kurulmuştur. Bu bilgisayarlarda bu dersimizde bizimde kendi bilgisayarımıza yükleyeceğimiz php kodları bilgisayarın okuması için gerekli olan php yazılımı, sunucumuza gelen istekleri yöneten apache gibi programlar kuruludur. Siz bu bilgisayarlara dosyalarınızı FTP dediğimiz dosya aktarım protokolü (sistemi) tarafından atarsınız. Kişiler artık o sunucudan dosyalarınıza ulaşır. Bununla ilgili detayı işlem yaptıkça anlayacaksınız, eğer takıldığınız yer varsa çok fazla kafa yormayın, bunların sadece web dosyalarımızı, kodlarımızı barındıran bilgisayarlar olduğunu bilmeniz şuan yeterlidir.
- İstemci: Sunucu da bulunan dosyalara erişmek isteyen her kişi bir istemcidir, yani sunucudan dosyalarımızı alıp okumak isteyen kişileri istemci olarak kabul ederiz.
Öncelikle programlama dilleri nelerden oluşur buna bakalım.
- İstemci taraflı programlama ( Client Side Programing ): Bu programlama şeklinde kullanılan diller istemci, yani internette gezen ziyaretçimiz tarafından görülebilen, sunucu da herhangi bir işleme tabii olmayan ve kullanıcının tarayıcısı tarafından işlenen kodlardır ( Html, Xhtml, Dhtml, Html5 Css, Javascript, Jquery, Ajaxvs..)
- Sunucu taraflı programlama ( Server Side Programing ): Kullanıcının kodları göremediği, tarayıcının değil sunucunun üzerinde işlem yapıp tarayıcının okuyacağı Html’i düzenlemeye yarayan dillerdir, bu diller internet tarayıcısında bir işlem gerçekleştirmezler, dosyalarımızın bulunduğu sunucuda işlemini tamamlarlar ve html kodların yazılıp yazılmayacağına, nasıl yazılacağına bizim yazdığımız şartlar ile müdahale ederler. ( Php, Asp, Asp.Net )
Bizim şuan kullanacağımız dil php dilidir, php sunucu taraflı bir dil olduğuna göre ve biz bunu html gibi dosyaadi.html olarak kaydedip tarayıcımızda açamayacağız. Açsakta kodlarımız çalışmayıp bir yazı gibi karşımıza gelecektir. Bu yüzden bilgisayarımızı bir sunucu mantığıyla çalıştırmamız ve Php dilini okuması için gerekli olan yazılımları yüklememiz gerekmektedir. Bunları tek tek yapmak çok zaman alacağından ve gereksiz bir şekilde bir sürü ayar uyuşmazlığıyla karşılaşılabileceğinden bazı programlar geliştirilmiş ve tek bir indirmeyle tüm gerekli olan yazılımlara ( PHP, Apache, Mysql ) sahip olabiliyoruz. Bunlardan kendimin de kullandığı ve performans ayrıca php ayarları bakımından en iyi gördüğüm bize başlangıçta da yeterli olacak yazılım; XAMPP’tır.
- XAMPP yazılımının tüm işletim sistemlerine uyumlu ve tüm sürümlerinin bulunduğu siteye ulaşmak için burayı tıklayın.
- Açılan pencerede işletim sisteminiz neyse ona uygun dosya adına tıklayın.
Örn: XAMPP Windows - Karşımıza gelen sürümlerden en son yayınlanana ( ilk sıradaki ) tıkayın.
- Sonu “-installer.exe” şeklinde biten linke tıklayın.
Örn: xampp-win32-1.8.1-VC9-installer.exe
Standart program kurulumu gibi kurulumu “ileri” diyerek tamamlayın. Kurulumu yaptıktan sonra artık php kodlamamıza başlayabiliriz. Bu program bizim php kodlarımız için gerekli tüm yazılım ve ayarları kendisi yapacak. Bilgisayarınızı yine normal şekilde kullanabileceksiniz.
- Kurulumun doğru bir şekilde yapılıp yapılmadığını anlayabilmek için tarayıcınızın adres satırına; http://localhost/ yazın karşınıza XAMPP logosu çıkıyorsa kurulumunuz başarıyla tamamlanmış demektir.
- Önceden html kodları not defterinde yazarak uzantısını .html şeklinde kaydediyorduk ama php için bu tarz bir kullanım uygun değil bu yüzden kod yazmamız için gerekli olan programlar vardır.Biz kod yazmak için hem basit yapılı, hem çoğu programcının kullandığı Notepad++’ı indireceğiz.
Notepad++ programını indirmek için tıklayınız. - Sizin programı yüklerken seçtiğiniz konuma bağlı olmakla birlikte eğer programın yükleneceği yeri ve ayarlarını kurcalamadan yüklediyseniz;
Yerel Disk C içinde xampp adlı bir klasör olacaktır.
Bu klasör bizim sık sık ziyaret edeceğimiz klasörlerden birisi çünkü; çalıştırmak istediğimiz php dosyalarını xampp klasörü içindeki htdocs klasörüne atacağız. htdocs adlı klasöre attığımız php dosyalarını çalıştırmak içinse tarayıcımızdan http://localhost/dosyamizinadi.php şeklinde çağıracağız. Php dosyaları html dosyalar gibi üstüne tıklanarak veya direk tarayıcıda açarak çalıştırılamaz. - Localhost kurulumunuzda bir sıkıntı yok ve dediğimiz gibi çalışıyorsa aşağıda hem basit bir örnek ile php diline giriş yapalım hem de bu yaptığımız örneği localhost’unuzda çalıştırmayı deneyerek localhost’u bir kez daha test etmiş olun.
- Localhost’u doğru kurdunuz ama çalışmıyor ise “XAMPP Çalışmama Sorunu Çözümü“ adlı yazımızı okuyun.
- Php kodları html’de genelde <body> </body> kısmında bulunur. Bazı durumlarda <head></head> tagları arasında veya üstünde de kullanılması gerekir. Bizim şuan işleyeceğimiz örnekler temel ve basit seviye olduğundan dolayı php kodlarını <body></body> tagları arasına yerleştirmelisiniz.
- Php kodlarını tarayıcının tanıyabilmesi için <?php tagını php kodlarınızın başında koymanız ve php kodlarınızın sonuna ?> tagını koymanız gerekmektedir. Bunu yapmazsanız kodlarınız normal bir yazı gibi algılanır ve çalışmaz.
- Örnek bir php sayfası şu şekilde olmalıdır;
<html> <head> <title>Test Başlık - YazilimYazari.com</title> </head> <body> <?php Php kodları buraya gelecek Php kodları buraya gelecek ?> </body> </html>
- Eğer kodlarınız çok uzunsa nerede ne yaptığınızı daha kolay anlamak için yorum satırlarıyla küçük notlar bırakabilirsiniz. Bunu daha sonradan yapacağınız bir düzenleme için neyin nerede kodlandığı, ne kodlandığı gibi bilgilere çabuk ulaşmak için yaparız. Yorum satırları <?php ?>taglarımız arasına tek satır ve çok satırlı olmak üzere iki ayrı şekilde uygulanır, bunlar sadece kod kısmında gözüküp ekranda hiçbir şekilde gözükmezler.Tek Satır Yorum Ekleme;
<?php $adi = "Ali"; //Bu değişken kullanıcı adını taşıyor. ?>
Çok Satır Yorum Ekleme;
<?php /* Bu birden fazla satırlı yorumlar için yorum ekleme yöntemidir eğer satır birden fazlaysa yorum satırı bu şekilde eklenmelidir. Yazilimyazari.com */ $adi = "Ali"; ?> Örneklerde de görüldüğü üzere; Çok satırlı yorumlarda kullanım; /* satır1 satır2 */ Tek satırlı yorumlarda kullanım; // satır 1
Php’de Bilinmesi Gereken Temel KonuLAR
- echo ” yazı “; –> echo fonksiyonu tırnak içinde yazdığınız yazıyı ekrana yazar.
Ör: echo “Merhaba Dünya”; kodunu yazıp php sayfamızı localhost’ta çalıştırdığımız zaman ekrana Merhaba Dünya yazacaktır. - Her fonksiyon sonuna ; (noktalı virgül) işareti alır, bu işaret kullanılmazsa hata mesajı ile karşılaşılır.
- Aşağıda ki kodu Notepad++ programını kullanarak yazın ve Yerel Disk C -> xampp -> htdocs klasörüne test.phpolarak kaydedin. Daha sonra tarayıcınızdan http://localhost/test.php adresine girerek sayfanın çalışmasını kontrol edin ve kodun nasıl uygulandığını anlamaya çalışın.
<html> <head> <title> İlk Php Sayfam - YazilimYazari.com </title> </head> <body> <?php echo "Merhaba PHP"; ?> </body> </html>
- Testiniz başarılıysa anlatacağımız bundan sonraki fonksiyonları da aynı kodda php tagları arasına yazarak test ediniz.
Değişkenler
Değişkenler program iiçinde belli bir değeri alan ve yine program içinde yeniden bir değer alabilen değer taşıyıcılardır. Yeniden değer alıp, değerleri değişebildiği için bunlara değişken denir.
- $isim = “Ali”; –> Kullanımı bu şekilde olan değişkenler $degiskeninadi = “değeri“; şeklinde istediğimiz gibi biçimlendirilebilir. $soyisim = “Atay”; gibi istediğiniz herhangi bir değeri istediğiniz herhangi bir isimde değişkene atayabilirsiniz ama değişkenin ismini belirlerken bazı kurallara uymak zorundasınız.
- Değişken isimlerinin başına sayı gelemez. $1isim gibi bir kullanım yanlıştır.
- Değişken isimlerinde özel karakterlerden _ (alt tire) hariç hiçbirisi kullanılamaz.
$@degisken kullanımı yanlıştır.
$degisken-adi kullanımı yanlıştır.
$degisken adi kullanımı yanlıştır.
$degisken@ kullanımı yanlıştır.
$degisken- kullanımı yanlıştır.
$<degisken> kullanımı yanlıştır.
$$degisken kullanımı yanlıştır.
$degisken_adi kullanımı doğrudur.
$degisken1 kullanımı doğrudur.
$1degisken kullanımı yanlıştır.
- Değişkenlerde Türkçe karakter kullanılamaz.
Türkçe karakterler: “ı,ğ,ü,ş,ö,ç”
- Değişkenler büyük/küçük harf duyarlıdır.
$Ad = “Ali”; olarak tanımladığınız bir değişkeni yazdırmak istediğinizde echo $Ad; olarak yazdırmanız gerekir. Eğer $Ad = “Ali”; echo $ad; olarak kullanırsanız bu hatalı olacaktır ve öyle bir değişkeni yok görüp ekrana hiçbirşey yazdırmayacaktır.
$Ad = “Ali”;
echo $Ad; –> Doğru kullanım, ekrana Ali yazdırır.
echo $ad; –> Yanlış kullanım, ekrana hiçbirşey yazdırmaz.
- İlk uygulamamızı değişken kullanarak deneyelim.
<html> <head> <title>İkinci Uygulama - YazilimYazari.com</title> </head> <body> <?php $mesaj = "Merhaba Dünya"; echo $mesaj; ?> </body> </html>
- Değişkenler program içinde değerini değiştirebilir yeniden değer alabilir bu yüzden adlarına değişken denir demiştik. Şimdi bu özelliğe bir uygulama ile örnek verelim.
<html> <head> <title> Üçüncü Uygulama - YazilimYazari.com</title> </head> <body> <?php $mesaj = "Merhaba Dünya"; // Değişkenin ilk aldığı değer $mesaj = "Bu değişkenin yeni değeri"; // Daha sonra değeri değişiyor ve yeni değer alıyor. echo $mesaj;// son aldığı değeri yazdırır. ?> </body> </html>
Bu yazımızda anlatacaklarımız bu kadar, kısa bir süre sonra yeni yazımızda Php’de bilmeniz gereken temel kodları ( fonksiyonları ) anlatacağız.
